Łysienie plackowate (ang. alopecia areata, AA) objawia się niebliznowaciejącą ogniskową utratą włosów i jest zaliczane do chorób autoimmunologicznych. Częstość występowania choroby ocenia się na 1–2% populacji ogólnej i stanowi przyczynę poszukiwania porady 4% pacjentów poradni dermatologicznych. U 50% pacjentów początek choroby występuje przed 20 r.ż. Typowym objawem choroby jest obecność dobrze odgraniczonych ognisk pozbawionych włosów, w obrębie których skóra jest makroskopowo niezmieniona. Patomechanizm prowadzący do łysienia plackowatego jest mało poznany. Podkreśla się wpływ czynników genetycznych oraz czynników środowiskowych (w tym stresu) na uruchomienie procesu autoimmunologicznego.

Objawy
U pacjentów obserwuje się nagłe pojawienie się okrągłego lub owalnego ogniska pozbawionego włosów. Ich liczba i wielkość ognisk może być różna, niekiedy jest to jedno ognisko średnicy 1-2 cm, rzadziej liczne, niekiedy zlewające się obszary pozbawione włosów. Wyróżnia się kilka postaci łysienia plackowatego: łysienie ogniskowe, łysienie plackowate rozlane, łysienie wężykowate (ophiasis, łysienie w okolicy potylicznej i skroniowej), łysienie całkowite (utrata włosów skóry głowy), łysienie uogólnione (utrata włosów całego ciała).

Przebieg choroby
Przebieg choroby jest trudny do przewidzenia. Gorsze rokowanie obserwuje się u pacjentów o wczesnym początku choroby, z dodatnim wywiadem rodzinnym, z towarzyszącą atopią, przy współistnieniu innych chorób autoimmunologicznych, bądź zmian paznokciowych. Wydaje się, że najważniejszym czynnikiem prognostycznym jest rozległość utraty włosów. U części pacjentów obserwuje się samoistne remisje, natomiast u ok. 5% pacjentów obserwuje się progresję do łysienia całkowitego, a w 1% do łysienia uogólnionego. Niekiedy obserwuje się nawrotowy przebieg choroby.

Rozpoznanie
Rozpoznanie jest ustalane na podstawie obrazu klinicznego oraz trichoskopii.

Leczenie
Stosuje się leki zewnętrzne i leki stosowane ogólnie. W terapii łysienia plackowatego znajdują zastosowanie leki immunosupresyjne (glikokortykosteroidy, cyklosporyna), fotochemoterapia (PUVA), leki immunomodulacyjne. W części przypadków niezbędna jest także opieka psychologiczna.